ভাৰতবৰ্ষত শিক্ষক শিক্ষা নীতি সময়ৰ লগে লগে বিকশিত হৈছে আৰু শিক্ষাৰ ক্ষেত্ৰত বিভিন্ন সমিতি/ আয়োগৰ প্ৰতিবেদনত সন্নিবিষ্ট থকা অনুমোদনৰ ওপৰত ভিত্তি কৰে, তাৰে ভিতৰত কোঠাৰী আয়োগ(১৯৬৬), চট্টোপাধ্যায় সমিতি (১৯৮৫), শিক্ষাত ৰাষ্ট্ৰীয় নীতি(এন.পি.ই. ১৯৮৬/৯২), আচাৰ্য্য ৰামামূৰ্তি সমিতি(১৯৯০), য়ছপাল সমিতি(১৯৯৩) আৰু ৰাষ্ট্ৰীয় পাঠ্যক্ৰম কাঠাম(এন.চি.এফ, ২০০৫) য়েই মুখ্য। ২০১০ বৰ্ষৰ ১ এপ্ৰিলৰ পৰা কাৰ্যকৰী হোৱা বিনামূলীয়া আৰু বাধ্যতামূলক শিক্ষৰ অধিকাৰ আইন, ২০০৯ ই দেশত শিক্ষক শিক্ষাৰ কাৰণে গুৰুত্বপূৰ্ণ অৰ্থ প্ৰকাশ কৰিছে।
দেশৰ বিধিসন্মত গঠনৰ ভিতৰত, যত শিক্ষক শিক্ষাৰ বিস্তৃত নীতি আৰু বিধিসন্মত গঠন কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ দ্বাৰা যোগান ধৰা হয় যদিও বিভিন্ন কাৰ্য্যসূচী আৰু আঁচনিসমূহক ৰাজ্য চৰকাৰৰ দ্বাৰা বাস্তবায়িত কৰা হয়। বিদ্যালয়ৰ শিশুসকলৰ শিকাৰ উপলব্ধিসমূহৰ উন্নতিৰ ব্যাপক উদ্দেশ্যসমূহৰ ভিতৰত, দুটা ৰণনীতি হৈছে-(ক) বিদ্যালয়ৰ ব্যৱস্থাসমূহৰ কাৰণে শিক্ষকসকলক প্ৰস্তুত কৰা(প্ৰাক-সেৱা প্ৰশিক্ষণ) আৰু (খ) কৰ্মৰত শিক্ষকসকলৰ ক্ষমতাৰ উন্নতি(ইন-চাৰ্ভিছ প্ৰশিক্ষণ)।
প্ৰাক-সেৱা প্ৰশিক্ষণৰ কাৰণে কেন্দ্ৰীয় চৰকাৰৰ এক পৰিনিয়ত নিকায় ৰাষ্ট্ৰীয় শিক্ষক শিক্ষা পৰিষদে দেশত শিক্ষক শিক্ষাৰ পৰিকল্পিত আৰু সমন্বিত উন্নয়নৰ কাৰণে দায়ী। এন.চি.টি.ই.-য়ে বিভিন্ন শিক্ষক শিক্ষাৰ পাঠ্যক্ৰম, শিক্ষক প্ৰশিক্ষকৰ কাৰণে নূন্যতম যোগ্যতা, পাঠ্যক্ৰম আৰু সমল আৰু নিৰ্ধাৰিত সময়সীমা আৰু বিভিন্ন পাঠ্যক্ৰমৰ কাৰণে শিক্ষাৰ্থী- শিক্ষকৰ প্ৰৱেশৰ নূন্যতম যোগ্যতাৰ মান নিৰ্ধাৰণ কৰে। এইধৰণৰ পাঠ্যক্ৰমসমূহ গ্ৰহণ কৰাত আগ্ৰহী প্ৰতিষ্ঠানসমূহক(চৰকাৰী, চৰকাৰী সাহাৰ্য্যপ্ৰাপ্ত আৰু স্বয়ং অৰ্থায়ন)স্বীকৃতি প্ৰদান কৰে আৰু ইয়াৰ মান আৰু গুণৰ নিয়ন্ত্ৰণ আৰু নিৰীক্ষণৰ কাৰণে অন্ত নিৰ্মিত প্ৰক্ৰিয়াও প্ৰদান কৰে।
ইন-চাৰ্ভিছ প্ৰশিক্ষণৰ কাৰণে দেশত চৰকাৰী মান্যতাপ্ৰাপ্ত শিক্ষক প্ৰশিক্ষণ সংস্থাৰ এক বৃহত্ নেটৱৰ্ক আছে যি বিদ্যালয়ৰ শিক্ষকসকলক সেৱা প্ৰশিক্ষণ প্ৰদান কৰে। এই শিক্ষক প্ৰশিক্ষণ সংস্হাবোৰ থিয় আৰু সমতলভাৱে বিস্তৃত। এন.চি.আৰ.টি.য়ে ইয়াৰ ছয়টা আঞ্চলিক শিক্ষা প্ৰতিষ্ঠানসহ বিভিন্ন শিক্ষক প্ৰশিক্ষণ পাঠ্যক্ৰমৰ কাৰণে মডিউল প্ৰস্তুত কৰে আৰু শিক্ষক আৰু শিক্ষক প্ৰশিক্ষকৰ কাৰণে নিৰ্দিষ্ট কাৰ্য্যসূচী গ্ৰহণ কৰে। শিক্ষাৰ পৰিকল্পনা আৰু প্ৰশাসনৰ ৰাষ্ট্ৰীয় বিশ্ববিদ্যালয়ে প্ৰতিষ্ঠানিক সহায়তা প্ৰদান কৰে। এন.চি.আৰ.টি. আৰু এন.ইউ.ই.পি.এ. দুয়োটাই হৈছে ৰাষ্ট্ৰীয় পৰ্য্যায়ৰ স্বায়িত্ব শাসিত সংস্থা। ৰাজ্যিক পৰ্য্যায়ত ৰাজ্যিক শৈক্ষিক গৱেষণা আৰু প্ৰশিক্ষণ পৰিষদে শিক্ষক প্ৰশিক্ষকৰ কাৰণে মডিউল প্ৰস্তুত কৰে আৰু শিক্ষক প্ৰশিক্ষকৰ আৰু বিদ্যালয়ৰ শিক্ষকৰ কাৰণে বিশেষ পাঠ্যক্ৰমৰ পৰিচালনা কৰে। শিক্ষক শিক্ষাৰ মহাবিদ্যালয় আৰু আই.এ.এচ..ই. য়ে মাধ্যমিক আৰু জেষ্ঠ্য মাধ্যমিক বিদ্যালয়ৰ শিক্ষক আৰু শিক্ষক প্ৰশিক্ষকক সেৱা প্ৰশিক্ষণ আগবঢ়াই। জিলা পৰ্য্যায়ত, শিক্ষা আৰু প্ৰশিক্ষণৰ জিলা প্ৰতিষ্ঠানৰ দ্বাৰা সেৱা প্ৰশিক্ষণ দিয়া হয়। ব্লক সমল কেন্দ্ৰ আৰু ক্লাষ্টাৰ সমল কেন্দ্ৰই বিদ্যালয়ৰ শিক্ষকক সেৱা প্ৰশিক্ষণ প্ৰদানৰ বাবে লম্বমান ক্ৰম অনুসৰি সকলোতকৈ কম সংখ্যাত আছে। ইয়াৰ উপৰিও সেৱা প্ৰশিক্ষণ সভ্য সমাজ, অসাহাৰ্য্যপ্ৰাপ্ত বিদ্যালয় আৰু অন্যান্য প্ৰতিষ্ঠানসমূহক সক্ৰিয় ভূমিকা সৈতে প্ৰদান কৰা হয়।
